اثرات اقتصادی کرونا در جهان 
بررسی های جهانی نشان داده است که کرونا با توجه به مرگ و میر و همچنین کاملا ناگهانی به منصه ظهور رسید و مردم جهان را غافیلگر کرد. اما بعد از گذشت چند ماه از ویروس کرونا کارشناسان معتقد هستند کرونا باعث شده است که صنعت تجارت الکترونیک در دنیا 5سال زودتر از موعد مقرر رشد کند و کسب وکارهای سنتی کم کم جایشان را به کسب و کارهای آنلاین بدهدند و از صحنه رقابت خارج شوند و یا سریع با تغییرات محیطی تغییر کنند و بتوانند در بازار رقابت همچنان فعالیت کنند.
بررسی ها صورت گرفته حاکی از آن است که بیش از یک میلیارد خرید  در بیشتر از 34 کشور جهان در دروان پاندومی کرونا اتفاق افتاده است و این نشان از نقش تجارت الکترونیکی در دنیا دارد.
از اولیل شروع کرونا که در سال 2019 میلادی اتفاق افتاد تا کنون بسیاری از کسب وکارهای دیجیتالی رشد بسیاری را شاهد بودند به عنوان مثال بسیاری از کسب و کارهای دیجیتالی مانند وال مارت 97 درصد رشد داشته است و یا شرکت آمازون 40 درصد تواسته است در دوران کرونا افزایش درآمد داشته باشد و یا بسیاری از کسب وکارها دیجیتالی در امریکا به نسبت سال پیش و قبل از شیوع کرونا 6درصد افزایش رشد داشته است و این حاکی از آن است که بستر لازم جهت الکترونیکی شدن کسب و کارها در بسیاری از کشورهای دنیا به سرعت ایجاد شد که نقش دولت و پذیرش مردم جهت تغییر و به سمت دیجیتالی شدن را نباید فراموش کرد.

اثرات کرونا بر اقتصاد ایران
بحران کرونا و در کنار آن، تحریم های ظالمانه علیه ایران و کسب و کارهای ایرانی باعث شده است که موانع بسیاری بر سر راه کسب و کارها قرار گیرد و مسیر را برای کارآفرینان دشوار تر از قبل نماید.
به نقل از علی داوری عضو هئیت علمی دانشگاه تهران که طبق بررسی ها و گزارشی که اعلام نموده است  عنوان می کند:
در سال 1400، کسب و کارهای ایرانی با چالش ها و خطرات متنوعی در حوزه های مختلف روبرو خواهند شد. در این راستا، شناسایی ریسک های فراروی کسب و کارهای ایرانی با بهره مندی از پرسشنامه الکترونیک و نظرخواهی از  متخصصان در دستور کار دیده بان کسب و کار قرار گرفت. داده های این پیمایش در بهمن و اسفندماه سال 99 جمع آوری گردید و در قالب گزارش "ريسك ها و استراتژي هاي كسب و كار ايران "1400 منتشر شد. مهمترین ریسک های شناسایی شده فراروی کسب و کارهای ایرانی در سال 1400 بدین قرار است:
ريسك هاي كلان
اين ريسك ها مرتبط با فضاي كلان اقتصادي است. در انتخاب اين ريسك ها سعي شد كه ريسك هاي مرتبط  با بيزنس انتخاب گردد.
1)از نظر 66%  پاسخگويان در سال 1400  با كاهش قدرت خرید مردم تحت تاثير عواملي مانند تورم کاهش خواهد یافت. 
2)نيمي از پاسخگويان مي گويند در سال جديد نرخ بیکاری تشدید خواهد شد. دلايل مهم اين ريسك، بحران كرونا و مشكلات اقتصادي هستند.
3) از ديدگاه 38% پاسخگويان رکود بر بخش تولید استمرار یافته و تشدید خواهد شد و 33% معتقدند كه مشابه سال قبل خواهد بود.
4)از نظر37% پاسخگويان صادرات کالاها و خدمات همچنان مشابه سال قبل خواهد بود و به دليل  بحران كرونا احتمالاٌ مشابه سال قبل خواهد بود. البته 35% معتقدند كه در سال جاري صادرات رونق مي گيرد.
5)از نظر46%پاسخگويان، واردات مواد اولیه، تجهیزات و قطعات به دلايل محدوديت هاي كرونايي و غيره با شرایطی کم و بیش مشابه سال قبل مواجه خواهند بود.
6) از نظر 55%پاسخگويان رکود اقتصادی استمرار خواهد یافت. البته آمارهاي جهاني بيانگر كاهش ركود در كشور مي باشند. 
7) از نظر بيشتر 47% تحریم ها پاسخگويان مشابه سال قبل ادامه خواهد یافت. البته امیدواری هایی برای کاهش تحریم ها وجود دارد.
8) از نظر 49%پاسخگويان رشد اقتصادی چندان شایان توجه نخواهد بود و اقتصاد با رشد منفی یا حول صفر مواجه  خواهد بود، با اين حال آمارهاي جهاني بيانگر افزايش رشد اقتصادي مثبت كشور در سال جديد مي باشند.
9) از نظر 61% پاسخگويان تورم به عنوان يكي از شاخص هاي كليدي اقتصادي افزایش خواهد یافت. البته با توجه به كاهش تورم انتظاري، پيش بيني افزايش قيمت ها كمتر از سال قبل خواهد بود.
10) از نظر 53% پاسخگويان قیمت دلار عمدتا" بین 20 تا 25 هزار تومان در نوسان خواهد بود. اين دامنه قيمتي با ديدگاه بيشتر متخصصان اقتصادي تشابه دارد.
11) از نظر 73% پاسخگويان قیمت مواد اولیه، محصولات و خدمات نهایی افزایش خواهد داشت. اين افزايش قيمت بنا به دلايل مختلفي مانند افزايش هزينه ها و تورم اتفاق می افتد.
12) از نظر 52% پاسخگويان تامین مالی کسب و کارها از نظام بانکی، همانند گذشته، دشوار خواهد بود. ريشه اين ريسك در عدم بهبود محيط كسب و كار است.
13) از نظر 58% پاسخگويان میزان سرمایه گذاری در بخش تولید و کسب و کارها کاهش خواهد یافت. بخشي از اين موضوع هنوز در كاهش فعاليت ها به دليل كرونا است.
14) از نظر 63% پاسخگويان با روی کار آمدن دولت جدید، در سیاست هاي سازمان هاي دولتي تغييراتي بوجود آيد كه ممكن است چالش هایی را براي فعاليت بخش خصوصي و استارتاپ ها به ارمغان آورد.
15) از نظر 64% پاسخگويان خوش بینی نسبت به کاهش محدودیت های کرونایی در سال جديد افزایش یافته است. البته قضاوت در اين زمينه هنوز زودهنگام است.
ريسك هاي صنعت
ريسك ها صنعت ارتباط مستقيم با فعاليت هاي سازمان ها، شركت و ها و كسب و كارها دارند. در اين بخش به 15 ريسك در اين زمينه اشاره شده است. 
16)از نظر 68% پاسخگويان در سال 1400 اولویت های خرید مشتریان و مصرف کنندگان نهایی باز هم  تغيير مي كند. اين ريسك به دليل تغيير نگرش، سبك زندگي و آنلاين شدن ناشي ازكرونا، اهميت جدي دارد.
17) از نظر 76% پاسخگويان، میزان تقاضای مشتریان بنا به دلایلی مانند تورم و کاهش قدرت خرید، كمتر خواهد شد. بنابراين تمركز بر نوآوري هاي جديد با هدف توليد محصولات متناسب با قدرت خريد مشتريان لازم به نظر مي رسد.
18) از نظر 73% پاسخگويان هزینه هاي كسب و كار به دلایل کاهش بهره وری ناشی کرونا(تعطيلي ها، كاهش ساعت كار، هزينه هاي بهداشتي) بيشتر خواهد شد. 
19) از نظر59%پاسخگويان، شرکت های کوچک و متوسط  با كاهش فعاليت بیشتری مواجه خواهند بود. اين مشكل ريشه در تاب آوری پایین اين شركت ها در بحران جهاني كوويد19 دارد.
20) از نظر 54% پاسخگويان نوسان در زنجیره تامین مواد اولیه ادامه خواهد یافت. اين ريسك به دليل احتمال  اعمال و استمرار محدوديت هاي ارتباطي بين كشورها ناشي از بحران كرونا ممكن است ادامه يابد.
21) از نظر 58% پاسخگويان هنوز نوآوری های مدل کسب و کارها با توجه به نیازهای جدید ناشی از استمرار بحران كرونا محدود است و كافي نيست، در حاليكه تغيير نگرش و رفتار مشتري تغييرات جدي در مدل هاي كسب و كار را لازم ساخته است.
22) از نظر 77%پاسخگويان، دولت با محدودیت های بودجه ای درحمایت از کسب و کارهای آسیب دیده از بحران کرونا مانند سال قبل مواجه است. اين ريسك ريشه در محدوديت هاي مالي دولت دارد.
23) از نظر71%پاسخگويان، حساسیت کسب و کارها نسبت به تدوین یک برنامه ویژه شرایط کرونا با هدف بهره برداري از فرصت‌ها و كاهش ريسك ها اندك است.
24) از نظر 80% پاسخگويان در سال جاري چشم انداز توسعه کسب و کارها، مبهم خواهد بود و افق كاملاٌ روشنی فراروی کسب و کارها وجود ندارد. اين ريسك به دليل نامشخص بودن زمان پايان بحران كرونا و بهبود شرايط اقتصادي است.
25) از ديدگاه 72%پاسخگويان، سلامت روان کارکنان به دلیل تداوم بحران کرونا با آسیب های جدی همانند سال قبل مواجه خواهد بود كه نياز به اجرای برنامه هاي خاص منابع انساني را نشان مي دهد.
26) از ديدگاه 72%پاسخگويان، سلامت روان کارکنان به دلیل تداوم بحران کرونا با آسیب های جدی همانند سال قبل مواجه خواهد بود كه نياز به اجرای برنامه هاي خاص منابع انساني را نشان مي دهد.
27) از نظر 75%پاسخگويان، انگیزش شغلی کارکنان با افت قابل توجهی روبرو خواهد شد. اين ريسك در مشكلاتي مانند افزایش هزینه های زندگی و كاهش تعلق ناشي از دوركاري به دليل كرونا ريشه دارد.
28) از نظر 78% پاسخگويان معتقدند با كاهش برنامه هاي رفاهي در سال جديد مواجه خواهيم بود. دلایلی مانند استمرار کرونا و کاهش توان مالی شرکت ها  بر كميت و كيفيت برنامه های رفاهی تاثيرخواهند داشت.
29)از نظر 65% پاسخگويان دسترسي ناكافي به راهكارها و ابزارهاي دورکاری موثر، همچنان یکی از ريسك هاي فراروی کسب و کارهاست. البته اين ريسك در شركت هاي خارجي هم مشاهده مي گردد.
30)از نظر 66% پاسخگويان، بخشی از نیروی انسانی به دلیل عدم طراحی مدل هاي مناسب دورکاری، در ايام بحران كرونا ناكارآمد شده اند. 
استراتژی های لازم کسب و کار در کرونا و جلوگیری از ورشکستگی
استراتژی بایدها و نبایدهای فراروی یک کسب و کار در مسیر دستیابی به اهداف خود است. خلق استراتژی مناسب در وهله اول نیازمند برخورداری از شناخت عمیق و جامع نسبت به تحولات محیطی است. این شناخت حاصل نخواهد شد مگر آنکه هر کسب و کار، مکانیزم و سازوکار ویژه ای جهت کسب اطلاعات جامع، دقیق، مرتبط و بموقع طراحی و اجرا کرده باشد. ضرورت مهم دیگر، در اختیار داشتن یک چارچوب منسجم و آگاهی بخش جهت طراحی و انتخاب استراتژی است.
در اینجا 4 نوع استراتژی جهت مواجهه مناسب با ریسک های فراروی کسب و کارهای ایرانی معرفی می گردد.

1.    استراتژی کنترل:

در این استراتژی، ریسک ها، موانع فیزیکی و ظرفیت مازاد شناسایی شده و استانداردسازی رویه ها صورت می گیرد تا سازمان در برابر ریسک ها محافظت شود. برخي اقدامات استراتژي كنترل عبارتند از: 
•    تامين اقلام بهداشتی و پيشگيرانه در محيط كار
•    ارزیابی شاخص های کلیدی عملکرد، فروش و افت تقاضا
•    شناسایی ریسک ها و پایش مداوم اطلاعات زنجیره تامین مواد اوليه در بحران
•    حفظ سطح و مقدار نقدینگی در سناریوهای مختلف
•    افزایش زمان حساب های پرداختنی
•    کاهش دوره وصول مطالبات و دریافت بدهی ها

2.    استراتژی آگاهانه:

در این استراتژی، پاسخی اثربخش به ریسک ها و چالش های جدید ارائه می شود. برخي از  اقدامات استراتژي آگاهانه عبارتند از: 
•    كاهش حضور كاركنان و جلسات حضوري در صورت امكان
•    تداوم حمایت از کارکنان داراي بیماري كرونا 
•    تداوم برنامه های دورکاری
•    ایجاد کانال ارتباطی مناسب بین کارکنان و مدیران (به ويژه مجازي)
•    تداوم كاهش سرمايه گذاري در پروژه های كمتر ضروري
•    کاهش هزینه های غیرضروری با هدف تاب آوري بيشتر
•    تعهد مدیران ارشد برای اجرای اقدامات عملی در شرايط جديد
•    ایجاد تیم های بین واحدی برای تصمیم گیری شفاف و پایش مستمر

3.    استراتژی بهبود عملکرد:

تداوم بهبود، توسعه شایستگی های سازمان و منابع انسانی، بکارگیری تکنولوژی های موجود در بازار برای ارائه خدمات به مشتریان و بازارهای فعلی از جمله ویژگی های این استراتژی است. برخي از اقدامات استراتژي بهبود عملكرد عبارتند از: 
•    تقویت برنامه‌های حمایتی و  انگیزشی و ارتقای روحیه پرسنل
•    پیش بینی تغییرات در رفتار و انتظارات مشتری
•    حفظ اعتماد مشتری
•    تداوم اجراي راهکارهاي بازايابي اجتماعي و مسئوليت اجتماعي 
•    مشارکت و همکاری با دیگر شرکت ها برای کاهش موانع  زنجیره تامین مواد اولیه
•    بررسی امکان دسترسي به تامين كنندگان جديد
•    هدفگذاري کوتاه مدت فصلي و ماهانه
•    تدوین سناریوهای مختلف برای مدیریت کسب و کار 

4.    استراتژی کارآفرینانه:

در این استراتژی بر خلق، ابداع و اختراع محصولات، فناوری های جدید و کشف بازارها و مشتریان جدید توجه و تمرکز می شود. برخي از اقدامات استراتژي كارآفرينانه عبارتند از: 
•    ترسيم چشم اندازهاي روشن براي كاركنان
•    مشارکت با دیگر شرکت ها برای بازاریابی و فروش در شرايط جديد
‌    بکارگیری روش های جایگزین فروش مانند فروش آنلاین و یا فروش در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و هایپرمارکت‌ها
•    نوآوری در تامین مواد اولیه و زنجیره تامین مانند يافتن مواد اوليه جايگزين
•    یافتن راهکارهایی برای حمل و نقل و لجستیک با هدف جلوگیری از وقفه دسترسی به مواد اولیه
•     افزایش دسترسی به منابع مالی جديد و خلاقانه مانند وام
•    کشف فرصت ها و محصولات جدید در کنار تلاش برای حفظ و بهره برداری از مزیت های موجود(دوسوتوانی)
•    اصلاح مدل کسب و کار براساس درس آموخته ها و تجربیات بحران